Рэдакцыя Yahoo News атрымала дакумент пра магчымыя планы па ўзмацненні расійскага ўплыву ў Беларусі. Яго нібыта перадала крыніца з адміністрацыі Уладзіміра Пуціна. Гэтым «злівам» журналісты падзяліліся з Süddeutsche Zeitung, Delfi Estonia, Dossier, The Kyiv Independent, WDR, VSquare, Frontstory, NDR, Expressen і Беларускім расследніцкім цэнтрам (БРЦ). Кароткі змест публікуе БРЦ.
Кіраўнік БРЦ Станіслаў Івашкевіч лічыць, што журналіст, які падзяліўся ўцечкай, «мае незаплямленую рэпутацыю ў міжнародных расследніцкіх колах».
Крыніца з адміністрацыі Пуціна адзначае, што дакумент датуецца 2021 годам. Ён нібыта распрацаваны ва Упраўленні прэзідэнта Расійскай Федэрацыі па памежным супрацоўніцтве. У 2021 годзе яно было рэфармаванае і цяпер спецыялізуецца на еўрапейскім напрамку.
Мяркуючы з дакумента, сярод планаў Расіі — забяспечыць сваю вайсковую прысутнасць у Беларусі, спрасціць працэдуру выдачы беларусам расійскіх пашпартоў, увесці адзіную валюту для дзвюх краін.
Паводле «зліву», атрыманага Yahoo News, галоўная стратэгічная мэта Расіі — стварэнне да 2030 года паўнавартаснай Саюзнай дзяржавы. У 10-старонкавым дакуменце прапануюцца канкрэтныя крокі ў гэтым напрамку. Ён падзелены на тры блокі перспектываў — кароткатэрміновую, сярэднетэрміновую і доўгатэрміновую. Для кожнай з іх распрацаваны планы па рэгуляванні трох сфераў грамадскага жыцця: палітычнай, гандлёва-эканамічнай і гуманітарнай. У кожным пункце вылучаныя «мэты» і «пагрозы».
Кароткатэрміновая перспектыва
Сярод мэтаў Расіі ў палітычнай сферы — фармаванне ўстойлівых прарасійскіх групаў уплыву ў беларускай палітычнай эліце паралельна з «абмежаваннем уплыву» мясцовых «нацыяналістычных і празаходніх сілаў». Мяркуецца таксама завяршэнне канстытуцыйнай рэформы ў Беларусі на расійскіх умовах і, як вынік, аказанне формаўтваральнага ўздзеяння на беларускую партыйна-палітычную сістэму.
Сумесныя ваенныя вучэнні дзвюх краін прапануюць зрабіць рэгулярнымі і зацвердзіць адпаведны графік. Удзельнічаць у такіх вучэннях, згодна з планам, будуць узброеныя сілы і спецслужбы дзвюх краін. Згортванне такой практыкі можа паставіць пад пагрозу інтэграцыю Расіі і Беларусі, адзначаецца ў «зліве».
Таксама ў дакуменце згадваюцца планы па ратыфікацыі пагаднення аб узаемным прызнанні візаў і ўзмацненні памежнага і міжрэгіянальнага супрацоўніцтва паміж дзвюма краінамі. Асобна прапісанае «забяспечанне ўбудавання БелАЭС у энергасістэму Саюзнай дзяржавы».
Фінальны пункт плана прадугледжвае кантроль Расіі за «ўсёабдымным выкананнем Рэспублікай Беларусь абавязанняў у межах Саюзнай дзяржавы і іншых прасоўваных інтэграцыйных аб’яднанняў».
Пагрозай для ўзмацнення расійскага ўплыву ў Беларусі, згодна з дакументам, можа стаць збліжэнне нашай краіны з NATO або асобнымі яго чальцамі, а таксама дэстабілізацыя яе грамадска-палітычнай абстаноўкі «з прычыны ціску ЕС і ЗША». Асцерагае (ю)цца аўтар (ы) дакумента і «ўзмацнення» ў асяроддзі Лукашэнкі пазіцый «празаходніх і нацыяналістычна настроеных» палітыкаў.
У гандлёва-эканамічнай сферы, калі верыць дакументу, Расія збіраецца дзейнічаць падобным чынам. Сярод кароткатэрміновых мэтаў, напрыклад, фармаванне прарасійскіх групаў уплыву ў беларускай эканамічнай эліце, а таксама рашэнне праблем з «транзітам і інфраструктурнымі платформамі». Больш за тое, Расія нібыта мае намер пераарыентаваць на свае парты ўвесь аб’ём прадукцыі, якая перавальваецца праз парты краін Балтыі і Польшчы.
Таксама ў дакуменце напісана пра жаданне Расіі адмяніць роўмінг на тэрыторыі Саюзнай дзяржавы і пасадзейнічаць уступленню Беларусі ў СГА.
Пагрозамі для інтэграцыі ў кароткатэрміновай перспектыве ў дакуменце называюцца магчымае павелічэнне аб’ёмаў гандлю Беларусі з краінамі ЕС і ЗША і «дыскрымінацыя расійскіх кампаній і вытворцаў». Таксама аўтар (ы) мяркуе (ю)ць, што Расія і Беларусь могуць сутыкнуцца з праблемамі падчас збыту электраэнэргіі, згенераванай на БелАЭС, праз «скаардынаваную кампанію еўрапейскіх краін».
У гуманітарнай сферы, згодна з дакументам, у кароткатэрміновай перспектыве плануецца фармаванне прарасійскіх групаў уплыву ў беларускай навукова-экспертнай супольнасці і грамадскай супольнасці. У медыяпрасторы Беларусі пры гэтым мусяць прасоўвацца ўстаноўкі пра перавагі культурнай, эканамічнай і палітычнай інтэграцыі з Расіяй.
Плануецца таксама павелічэнне колькасці беларускіх студэнтаў, слухачоў і курсантаў у найбуйнейшых ВНУ Расіі, паведамляе дакумент. У той жа час Беларусь мусіць адкрыць на сваёй тэрыторыі пункты прыёму АДЭ альбо распрацаваць методыку ўзаемазаліку вынікаў ЦТ і АДЭ.
Асобным пунктам прапісанае павелічэнне колькасці гастроляў расійскіх тэатраў федэральнага і рэгіянальнага значэння ў Беларусі, часовых выставаў расійскіх музеяў сусветнага, федэральнага і рэгіянальнага маштабу.
Пагрозу гэтым планам, згодна са «злівам», могуць уяўляць пастаўкі ў Беларусь еўрапейскіх і амерыканскіх вакцын супраць каранавіруса замест расійскіх прэпаратаў. Непакоіць адміністрацыю Уладзіміра Пуціна, мяркуючы з дакумента, і магчымае памяншэнне ролі расійскіх СМІ ў беларускай інфармацыйнай прасторы.
Сярэднетэрміновая перспектыва
У сярэднетэрміновай перспектыве Расія нібыта збіраецца максімальна павялічыць колькасць па-прарасійску настроеных палітыкаў сярод беларускіх уладаў і спрасціць працэдуру выдачы расійскіх пашпартоў беларусам. Згодна з дакументам, мяркуецца таксама пашырэнне інфраструктуры вайсковай прысутнасці Расіі ў Беларусі і недапушчэнне правядзення ваенных вучэнняў NATO на тэрыторыі нашай краіны.
У той жа час аўтар (ы) дакумента разглядае (ю)ць магчымае далучэнне Беларусі да NATO як патэнцыйную пагрозу для інтэграцыі краіны з Расіяй. Такія ж асцярогі выклікае ў яго (іх) павелічэнне колькасці беларусаў, якія атрымалі карту паляка, а таксама арыентаваных на жыццё, навучанне і працу ў ЕС.
У гандлёва-эканамічнай сферы, мяркуючы з дакумента, плануецца ўніфікацыя мытнага заканадаўства дзвюх краін, прыняцце і ратыфікацыя Падатковага кодэкса Саюзнай дзяржавы, а таксама аб’яднанне энергетычнай і транспартнай сістэм Расіі і Беларусі. Адной з пагрозаў у гэтым кантэксце называецца магчымая пераарыентацыя Беларусі на пастаўкі нафты праз парты Польшчы і Украіны.
Аднак, калі верыць дакументам, большасць планаў сярэднетэрміновай перспектывы датычаць павелічэння расійскага ўплыву ў гуманітарнай сферы Беларусі. Сярод іх, напрыклад, заснаванне Камісіі Саюзнай дзяржавы па правах чалавека і садзейнічанне гастролям у Беларусі вядомых расійскіх выканаўцаў, якія лаяльныя ўладзе ці прытрымліваюцца нейтральных палітычных поглядаў.
Акцэнт зроблены на адукацыі. Плануецца адкрыццё ў Беларусі філіялаў расійскіх універсітэтаў, стварэнне расійскай школы ў Мінску і дадатковых кабінетаў рускай мовы ва ўсіх беларускіх універсітэтах.
Сарваць гэтыя планы, мяркуючы з дакумента, могуць намаганні беларускіх уладаў па беларусізацыі, а таксама поўны або частковы перавод сістэмы сярэдняй і вышэйшай адукацыі Беларусі на нацыянальную мову. Асобным пунктам у графе пагрозаў прапісанае «адкрыццё паўнавартаснага пасольства ЗША» ў Беларусі.
Доўгатэрміновая перспектыва
Фармаванне адзінай прававой сістэмы Саюзнай дзяржавы — мэта Расіі нумар адзін на апошнім этапе інтэграцыі з Беларуссю, гаворыцца ў дакуменце. Мяркуючы з яго, у доўгатэрміновай перспектыве плануецца правядзенне ўзгодненай сацыяльнай палітыкі, а таксама — фармаванне агульнай тэхналагічнай, навуковай і інфармацыйнай прасторы Беларусі і Расіі.
Правядзенне знешняй палітыкі дзвюх краін у галіне абароны таксама мусіць быць узгодненым, лічы (а)ць аўтар (ы) дакумента. Уніфікаваць плануюць і памежную палітыку. У дакуменце ёсць пункты пра стварэнне сумеснай сістэмы кіравання ўзброенымі сіламі і ўвядзенне адзіных нормаў падрыхтоўкі іх асабовага складу.
Стварэнне ўмоваў для інтэграцыі Беларусі з ЕС і NATO, а таксама выхад нашай краіны з АДКБ — сярод патэнцыйных пагрозаў для інтэграцыі Саюзнай дзяржавы, адзначаецца ў «зліве».
Між тым асноўная ўвага ў доўгатэрміновай перспектыве будзе нададзеная гандлёва-эканамічнай сферы. Так, у дакуменце паведамляецца пра планы адміністрацыі Уладзіміра Пуціна па зацверджанні чатырох ступеняў свабоды: перамяшчэнне тавараў, паслуг, капіталаў і працоўнай сілы. Гаворыцца і пра ўвядзенне адзінай валюты, стварэнне агульнага рынку каштоўных папер, поўную інтэграцыю мытнай і падатковай прастораў дзвюх краін. Сярод пагрозаў — пераарыентацыя эканомікі Беларусі на рынкі Кітая і краін Захаду.
У блоку гуманітарнай сферы прапісаныя планы па ўмацаванні пазіцый рускай мовы ў Беларусі і забяспечанні яе дамінавання над беларускай. Мяркуючы са «зліву», плануецца таксама аб’яднанне адукацыйных стандартаў Расіі і Беларусі і ўзаемнае прызнанне дыпломаў.